“We rejoice for Elisabeth that she is home with her Lord as of 6:15 am, June 15, 2015.”

Vanaf mijn studententijd heb ik veel van haar gelezen, en herlezen. Er was een tijd dat ik dagelijks de daily devotionals las op haar persoonlijke website (helaas is die service al een tijdje unavailable). Korte stukjes, maar werkelijk van dag tot dag vol betekenis voor me. Daarom was het ontroerend om te vernemen dat ze is overleden, en nog ontroerender om dat verwoord te zien zoals in bovenstaande mededeling van Lars Gren, de (derde) echtgenoot van Elisabeth Elliot – zendelinge, en volgens de media een van de invloedrijkste christenvrouwen uit de 20e eeuw.

Ik weet niet of ze dat zelf zo gezegd zou hebben. Eenmaal werd haar door een enthousiaste interviewster gevraagd: “Who’s the real Elisabeth Elliot?” (“Wie is de echte Elisabeth Elliot?”). Antwoord: ““I don’t know, and may God keep me from ever finding out.” (“Ik weet het niet, en God beware me ervoor dat ik er ooit achter zou komen”). Dat vond ik een even verfrissend als geestelijk antwoord. Die totale overgave van haar ‘zelf’ aan God, het erkennen van Christus als Koning op werkelijk alle terreinen van haar leven, en het inzetten van haar schrijfgaven voor dat ene doel, maken haar tot een onvergetelijke getuige uit de grote wolk. (Hebr. 12) En tot een van de invloedrijkste vrouwen van mijn gedachtenleven.

“The secret is Christ in me, not me in a different set of circumstances.”

“I realized that the deepest spiritual lessons are not learned by His letting us have our way in the end, but by His making us wait, bearing with us in love and patience until we are able to honestly to pray what He taught His disciples to pray: Thy will be done.”

Ik hoop dat haar sterven de aanleiding zal zijn tot heruitgave van haar boeken. Bijna twee jaar geleden schreef ik deze column over Elliot:

Zwijgen

Misschien is het niets buitengewoons. Maar als ik auteurs eenmaal heb zien en horen spreken, kan ik geen boek van hen meer openslaan zonder dat hun stem het mij in gedachten voorleest. Judith Koelemeijer bijvoorbeeld. Recent verscheen haar persoonlijke boek “Hemelvaart”,  over een verongelukte vriendin. Eerder las ik ‘Het zwijgen van Maria Zachea’, over haar oma die bij het ouder worden in stilzwijgen verviel. Het wordt – in Judiths gearticuleerde zinnen – verteld als een roman. Koelemeijer heeft nooit overwogen om van de ‘intrigerende’ werkelijkheid af te wijken, want daar “valt niet tegenop te verzinnen.” Zou het? Afgelopen zomer verdiepte ik mij in de levensgeschiedenis van Elisabeth Elliot. Ook zij dicteert mij haar wijze woorden sinds ik haar zag op een video: een breekbare vrouw met een lage, beschaafde stem. Ze vertelt daar hoe ze op een avond wandelde met haar latere echtgenoot,  Jim Elliot. Ze rustten uit op een begraafplaats. De maan scheen, en plotseling zag ze hoe de schaduw van een stenen kruis precies tussen hen in viel. Na een minutenlange stilte gaat Elisabeth zichtbaar ontroerd verder: “…Ik deed toen wat ik na zoveel jaren opnieuw doe: ik zweeg en kon niet spreken.” Jim komt in 1956 om, als hij samen met vier andere zendelingen probeert een uiterst gewelddadige Indianenstam te bereiken. Ze krijgen een speer in hun borst. Vijf kruisen in de jungle en een oude zwartwit-foto met vijf sprakeloos bij elkaar zittende weduwen maken het verhaal af. Later gaat Elisabeth alsnog bij diezelfde Indianen wonen, die hun fout inzien en zich bekeren tot het christendom. Nog geen tien jaar later wordt de zoon van een zendeling gedoopt door een van de moordenaars van zijn vader. Ze schreef het allemaal op, zonder iets te hoeven verzinnen. En ze blééf schrijven; het bloed der martelaren bleek de onstuitbare inkt van haar pen te zijn. Nu heeft ouderdom haar tot zwijgen gebracht. Het is jammer dat veel van haar werk óf niet vertaald, óf niet meer verkrijgbaar is. Ik heb veel aan deze Amerikaanse te danken; ook dat verzin ik niet. Onbewust brengt ze in praktijk wat ze zelf  ‘spiritual motherhood’ noemde, geestelijk moederschap. Elliots stukken over leiding, lijden, eenzaamheid, hoop, liefde, dood, huwelijk en moederschap heb ik vaak herlezen. Ze schrijft niet populair, maar nuchter en geestelijk, haar betogen altijd ondersteunend met bijbelcitaten. Meer nog dan haar stem, blijft me haar spreekpauze op die video bij. Pas als je iemands spreken kent, kun je ook zijn stiltes verstaan. Daardoor meen ik te weten wat het zwijgen van Elisabeth Elliot zegt: “Liefde overleeft alles. Het is, in feite, datgene wat blijft als al het andere ons is ontvallen.” Liefde: slagschaduw van het kruis. Dat laat alle kunstig verdichte fabelen ver achter zich.