Mijn column van vandaag:

Zondagmiddag had er een kleine beeldenstorm plaats. De stenen kwamen van de kansel. Niet dat de voorganger zo’n woesteling is. Het was de Heidelbergse Catechismus: „Wij moeten niet wijzer zijn dan God, dewelke zijn Christenen niet door stomme beelden (verontwaardigde kinderblikken naast me), maar door de levende verkondiging Zijns Woords wil onderwezen hebben.” En wat zat er sinds de ochtendpreek nu net in mijn hoofd? Juist. Een stom beeld.

Als student Kunstgeschiedenis heb ik veel (Bijbelse) afbeeldingen moeten stampen. Regelmatig overkomt het me dat de Woordbediening in de vorm van zo’n beeld op mijn netvlies blijft staan, hardnekkig als een vastgelopen dia. Zo ook na die zondagmorgenpreek over de visitatie – een kunsthistorische term voor de ontmoeting tussen Maria en Elizabet.

Wat ik deze zondag voor me zag, was niet zo’n middeleeuws paneel met halo’s, weelderige gewaden, theatrale gebaren, bijfiguren en een wierooklucht. Het was een simpele kleine houtsnede van Margaret Adams Parker uit 2005 waarop een jonge en een oude vrouw elkaar treffen binnen de intieme omlijsting van een deurpost. Hun kleding is eenvoudig en functioneel, doet denken aan klederdracht. Zoals Elizabet hier is geportretteerd, oud en mild, zegt meer dan duizend woorden. Zo stel je je Kee van Kapelle voor uit ”In Zijn arm de lammeren”. Zo herinner ik me een van mijn Walcherse oudtantes, van wie ds. G. Boer gezegd zou hebben dat genade haar „gracieus” had gemaakt. Dat is de schoonheid van de godsvrucht. Dit zijn de protestantse ‘heiligen’ aan wie je je diepste zielenraadsel zou willen toevertrouwen.

Maar bij Elizabet is dat niet meer nodig. Ze weet alles al. Oneindig teer heeft ze haar linkerhand om Maria’s gezicht gelegd. In dit ‘stomme’ gebaar heeft Adams Parker alles samengebald wat Elizabet weet, zegt en gelooft. Die hand peilt en troost dat afgepeinsde hart, dat geen woorden vindt voor wat met de grootste welsprekendheid verteld nog steeds ongeloofwaardig zou zijn: dat dit niet een persoonlijke misser van Maria is, maar heil dat zich mensbreed en eeuwendiep uitstrekt naar Christus’ komst.

Ik heb niets tegen de Heidelberger, ik zou alleen willen weerspreken dat beelden –op wat voor manier dan ook– stom zijn. Beelden communiceren. Ze roepen iets in herinnering, zoals een stukje brood en een beker wijn ons hart kunnen opheffen tot Christus en wat Hij gedaan heeft om onze ziel te troosten. Protestantse beelden kennen hun plaats; ze vragen niet om aanbidding. Maar soms vraagt aanbidding om verbeelding. Een hart dat vol is van de levende verkondiging kan uit z’n voegen barsten. Dan staat het op en onderneemt de soms lange en moeizame reis naar een ander hart. Het schept een beeld, het maakt een gedicht, zingt een lofzang, of schrijft een paar vluchtige woorden in de marge van een krant.